- بام فراخ(مِ فَ)
بام گشاده رواق. (مجموعۀ مترادفات). کنایه از فلک نهم است که عرش باشد. و رجوع به بام شود
معنی بام فراخ - جستجوی لغت در جدول جو
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
(فَ)
لغت نامه دهخدا
بمجاز، در برابر تنگخوی. در شعر سعدی بدین سان آمده است:
سعدیا عاشق نشاید بودن اندر خانقاه
شاهد بازی فراخ و زاهدان تنگخوی.
که بمعنی مزّاح و فراخ خوی در برابر تنگخوی است، اما همین بیت در نسخ متأخر بدین صورت در آمده است:
سعدیا مستی و مستوری بهم نایند راست
شاهدان بازی مزاج و صوفیان بس تنگخوی.
و مصراع دوم بدینسان نیز در نسخ آمده است:
شاهدان بازی فراخ و.، آلت بازی. آنچه بدان بازی کنند. (برهان قاطع). آنچه بدان اطفال بازی کنند و بهندی کهلونا گویند. بازیچه، اگر چه در ظاهر تصغیر بازی است، مگر تحقیق آن است که کلمه چه در این لفظ برای نسبت است. (غیاث اللغات). ملعبه. (فرهنگ شعوری ج 1 ص 192) (انجمن آرای ناصری) (آنندراج). لعبت. (زمخشری) (دهار). عروسک. العوبه. (منتهی الارب). بدانچه بازی کنند. (شرفنامۀ منیری). عرعره. (منتهی الارب). آلت و چیزی که بدان بازی کنند. (ناظم الاطباء). اسباب بازی در تداول امروز:
بازیچۀ دهرشان بنفریفت.
خاقانی.
چرخ نارنج گون چو بازیچه
در کف هفت طفل جان شکر است.
خاقانی.
عشقی که نه عشق جاودانی است
بازیچۀ عالم جوانیست.
نظامی.
، غیر جدی. به مزاح گرفتن. تفریح. سرگرمی. شوخی به معنی متداول امروز:
بسی فال از سربازیچه برخاست
چو اختر میگذشت آن فال شد راست.
نظامی.
ز عمرت آنچه ببازیچه رفت ضایع شد
گرت دریغ نیاید بقیت اندر باز.
سعدی.
نگویند از سر بازیچه حرفی
کز آن پندی نگیرد صاحب هوش.
سعدی (گلستان).
تو فارغی و عشقت بازیچه می نماید
تا خرمنت نسوزد احوال ما ندانی.
سعدی (گلستان).
و گر صد باب حکمت پیش نادان
بخوانند، آیدش بازیچه در گوش.
سعدی (گلستان).
کودکی بر بام رباط ببازیچه از هرطرف تیر می انداخت. (گلستان).
صنعت بازیچه ای چند است و ما را همچو طفل
بهر دفع گریه مشغول تماشا ساخته.
نظیری نیشابوری (از شعوری).
، مسخره. (برهان قاطع). لاغ. مسخرگی. (انجمن آرای ناصری) (شرفنامۀ منیری) (فرهنگ ضیاء) (آنندراج).
، کار آسان. (آنندراج) (ناظم الاطباء) :
رعیت نوازی و سرلشکری
نه کاریست بازیچه و سرسری.
سعدی (بوستان).
، بیهوده. سرگرمی:
عمر ببازیچه بسر میبری
بازی از اندازه بدر میبری.
نظامی.
ببازیچه مشغول مردم شدم
وز آشوب خلق از پدر گم شدم.
سعدی.
، انقلاب زمانه. (ناظم الاطباء). پیش آمد روزگار. حوادث زمانه. حادثه. پیش آمد:
این گنبد نارنج گون بازیچه دارد اندرون
ز آه سحرگاهش کنون رو سنگباران تازه کن.
خاقانی.
ز مدهوشی دلش حیران بمانده
در آن بازیچه سرگردان بمانده.
نظامی.
ازان بازیچه حیران گشت شیرین
که بی او چون شکیبد شاه چندین.
نظامی.
، نازکی. خرده کاری. (فرهنگ شعوری ج 1 ص 192) ، دستکش. (یادداشت مؤلف). دستخوش. ملعبه. گرفتار:
از گران سنجی گنجور سپهر آمده کوه
وز سبکساری بازیچۀ باد آمده خس.
سنائی.
بازیچۀ لعبت خیالت
زین چشم خیالتاز گشتم.
سید حسن غزنوی.
سلیمان اگر تخت بر باد بست
محمد ز بازیچۀ باد رست.
نظامی.
گران سنگ باید چو پولاد گشت
خس است آنکه بازیچۀ باد گشت.
امیرخسرو.
- بازیچۀ جهان و ایام و روزگار،مسخرۀ روزگار:
عیارۀ آفاق است این یار که من دارم
بازیچۀ ایام است این کار که من دارم.
خاقانی.
در عشق داستانم و بر تو به نیم جو
بازیچۀ جهانم و بر تو به نیم جو.
خاقانی.
بازیچۀ روزگار بیند
بس خنده که بر جهان زند صبح.
خاقانی.
- بازیچه خانه، جایگاه بازی، بازیگاه. سرای بازی. بازیجای. و رجوع به بازیجای شود:
بازیچه خانه ای است پر از کودک
لهو است و لعب پایۀ دیوارش.
ناصرخسرو.
- بازیچه داشتن، شوخی داشتن. به مجاز حادثه آفریدن و پیش آمد ایجاد کردن:
این پیر دو تا گشته مسعود
بازیچه چنین صد هزار دارد.
مسعود سعد.
- بازیچه رنگ، بازیچه لون. بازیچه گون. بازیچه مانند:
چه بازیچه کین چرخ بازیچه رنگ
نبازد در این چاردیوار تنگ.
نظامی.
- بازیچۀ غبرا، کنایه از جهان خاکی:
از اول هستی خود را نکو بشناس و آنگاهی
عنان برتاب ازین گردون وزین بازیچۀ غبرا.
ناصرخسرو.
- بازیچه گزار کردن، بازی کردن برای تماشای کودکان. (ناظم الاطباء).
- بازیچه نمودن، واقعه پیش آوردن. نشان دادن:
کردم استاخیی که بود مرا
دیو بازیچه ای نمود مرا.
نظامی (هفت پیکر).
- سراچۀ بازیچه، کنایه از دنیا. روزگار:
در این مقام مجازی بجز پیاله مگیر
در این سراچۀ بازیچه غیر عشق مباز.
حافظ.
- سر بازیچه داشتن، مشغول داشتن. سرگرم کردن:
هنوزم عقل چون طفلان سر بازیچه میدارد
که این نارنج گون حقه به بازی کرد حیرانش.
خاقانی
سعدیا عاشق نشاید بودن اندر خانقاه
شاهد بازی فراخ و زاهدان تنگخوی.
که بمعنی مزّاح و فراخ خوی در برابر تنگخوی است، اما همین بیت در نسخ متأخر بدین صورت در آمده است:
سعدیا مستی و مستوری بهم نایند راست
شاهدان بازی مزاج و صوفیان بس تنگخوی.
و مصراع دوم بدینسان نیز در نسخ آمده است:
شاهدان بازی فراخ و.، آلت بازی. آنچه بدان بازی کنند. (برهان قاطع). آنچه بدان اطفال بازی کنند و بهندی کهلونا گویند. بازیچه، اگر چه در ظاهر تصغیر بازی است، مگر تحقیق آن است که کلمه چه در این لفظ برای نسبت است. (غیاث اللغات). ملعبه. (فرهنگ شعوری ج 1 ص 192) (انجمن آرای ناصری) (آنندراج). لعبت. (زمخشری) (دهار). عروسک. العوبه. (منتهی الارب). بدانچه بازی کنند. (شرفنامۀ منیری). عرعره. (منتهی الارب). آلت و چیزی که بدان بازی کنند. (ناظم الاطباء). اسباب بازی در تداول امروز:
بازیچۀ دهرشان بنفریفت.
خاقانی.
چرخ نارنج گون چو بازیچه
در کف هفت طفل جان شکر است.
خاقانی.
عشقی که نه عشق جاودانی است
بازیچۀ عالم جوانیست.
نظامی.
، غیر جدی. به مزاح گرفتن. تفریح. سرگرمی. شوخی به معنی متداول امروز:
بسی فال از سربازیچه برخاست
چو اختر میگذشت آن فال شد راست.
نظامی.
ز عمرت آنچه ببازیچه رفت ضایع شد
گرت دریغ نیاید بقیت اندر باز.
سعدی.
نگویند از سر بازیچه حرفی
کز آن پندی نگیرد صاحب هوش.
سعدی (گلستان).
تو فارغی و عشقت بازیچه می نماید
تا خرمنت نسوزد احوال ما ندانی.
سعدی (گلستان).
و گر صد باب حکمت پیش نادان
بخوانند، آیدش بازیچه در گوش.
سعدی (گلستان).
کودکی بر بام رباط ببازیچه از هرطرف تیر می انداخت. (گلستان).
صنعت بازیچه ای چند است و ما را همچو طفل
بهر دفع گریه مشغول تماشا ساخته.
نظیری نیشابوری (از شعوری).
، مسخره. (برهان قاطع). لاغ. مسخرگی. (انجمن آرای ناصری) (شرفنامۀ منیری) (فرهنگ ضیاء) (آنندراج).
، کار آسان. (آنندراج) (ناظم الاطباء) :
رعیت نوازی و سرلشکری
نه کاریست بازیچه و سرسری.
سعدی (بوستان).
، بیهوده. سرگرمی:
عمر ببازیچه بسر میبری
بازی از اندازه بدر میبری.
نظامی.
ببازیچه مشغول مردم شدم
وز آشوب خلق از پدر گم شدم.
سعدی.
، انقلاب زمانه. (ناظم الاطباء). پیش آمد روزگار. حوادث زمانه. حادثه. پیش آمد:
این گنبد نارنج گون بازیچه دارد اندرون
ز آه سحرگاهش کنون رو سنگباران تازه کن.
خاقانی.
ز مدهوشی دلش حیران بمانده
در آن بازیچه سرگردان بمانده.
نظامی.
ازان بازیچه حیران گشت شیرین
که بی او چون شکیبد شاه چندین.
نظامی.
، نازکی. خرده کاری. (فرهنگ شعوری ج 1 ص 192) ، دستکش. (یادداشت مؤلف). دستخوش. ملعبه. گرفتار:
از گران سنجی گنجور سپهر آمده کوه
وز سبکساری بازیچۀ باد آمده خس.
سنائی.
بازیچۀ لعبت خیالت
زین چشم خیالتاز گشتم.
سید حسن غزنوی.
سلیمان اگر تخت بر باد بست
محمد ز بازیچۀ باد رست.
نظامی.
گران سنگ باید چو پولاد گشت
خس است آنکه بازیچۀ باد گشت.
امیرخسرو.
- بازیچۀ جهان و ایام و روزگار،مسخرۀ روزگار:
عیارۀ آفاق است این یار که من دارم
بازیچۀ ایام است این کار که من دارم.
خاقانی.
در عشق داستانم و بر تو به نیم جو
بازیچۀ جهانم و بر تو به نیم جو.
خاقانی.
بازیچۀ روزگار بیند
بس خنده که بر جهان زند صبح.
خاقانی.
- بازیچه خانه، جایگاه بازی، بازیگاه. سرای بازی. بازیجای. و رجوع به بازیجای شود:
بازیچه خانه ای است پر از کودک
لهو است و لعب پایۀ دیوارش.
ناصرخسرو.
- بازیچه داشتن، شوخی داشتن. به مجاز حادثه آفریدن و پیش آمد ایجاد کردن:
این پیر دو تا گشته مسعود
بازیچه چنین صد هزار دارد.
مسعود سعد.
- بازیچه رنگ، بازیچه لون. بازیچه گون. بازیچه مانند:
چه بازیچه کین چرخ بازیچه رنگ
نبازد در این چاردیوار تنگ.
نظامی.
- بازیچۀ غبرا، کنایه از جهان خاکی:
از اول هستی خود را نکو بشناس و آنگاهی
عنان برتاب ازین گردون وزین بازیچۀ غبرا.
ناصرخسرو.
- بازیچه گزار کردن، بازی کردن برای تماشای کودکان. (ناظم الاطباء).
- بازیچه نمودن، واقعه پیش آوردن. نشان دادن:
کردم استاخیی که بود مرا
دیو بازیچه ای نمود مرا.
نظامی (هفت پیکر).
- سراچۀ بازیچه، کنایه از دنیا. روزگار:
در این مقام مجازی بجز پیاله مگیر
در این سراچۀ بازیچه غیر عشق مباز.
حافظ.
- سر بازیچه داشتن، مشغول داشتن. سرگرم کردن:
هنوزم عقل چون طفلان سر بازیچه میدارد
که این نارنج گون حقه به بازی کرد حیرانش.
خاقانی
(بَ رَ فَ)
لغت نامه دهخدا
دهی است از دهستان خزل شهرستان نهاوند. سکنۀ آن 304 تن. آب آن از رود خانه تویسرکان و قنات و محصول آن غلات و حبوب و لبنیات است. (از فرهنگجغرافیایی ایران ج 5)
(مَ فَ)
لغت نامه دهخدا
که دامنی وسیع و گشاده دارد. مقابل تنگ دامن، مجازاً با فیض.
- ، دامن فراخ (با اضافه) ، دامن گشاده و وسیع. مقابل دامن تنگ و چسبان.
- دامن فراخ بودن، با فیض بودن:
دامن گلچین فراخ است ای اسیران قفس
گر گلی خواهند او را از شما تقصیر نیست.
سلیم.
- دامن فراخ داشتن، فیض عام داشتن. (آنندراج)
- ، دامن فراخ (با اضافه) ، دامن گشاده و وسیع. مقابل دامن تنگ و چسبان.
- دامن فراخ بودن، با فیض بودن:
دامن گلچین فراخ است ای اسیران قفس
گر گلی خواهند او را از شما تقصیر نیست.
سلیم.
- دامن فراخ داشتن، فیض عام داشتن. (آنندراج)
(چَ فَ)
لغت نامه دهخدا
دهی از دهستان یک مهۀ بخش مسجدسلیمان شهرستان اهواز که در 25 هزارگزی جنوب خاوری مسجدسلیمان و 2 هزارگزی خاور راه شوسۀ مسجدسلیمان به هفت گل واقع است. کوهستانی است و 550تن سکنه دارد. آبش از تعبیان. محصولش غلات. شغل اهالی کارگری شرکت نفت، زراعت و گله داری و راهش اتومبیل رو است. ساکنین این آبادی از طایفۀ هفت لنگ بختیاری میباشند و این آبادی از محل های حاجی آباد و درۀ گاومیش تشکیل شده است. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 6)